Az uyuyanlar daha fazla karbonhidrat tüketiyor
Dr. Dyt. Demir, bu çerçevede Colorado Üniversitesi’nde 16 sağlıklı erkek ve bayan üzerinde gerçekleştirilen 2 haftalık bir uyku deneyini şöyle anlatıyor: “Denekler metabolizmalarının, tükettikleri oksijenin ve ürettikleri karbondioksitin izlendiği özel odalara alındı. Yedikleri her yiyecek kayıt altına alındı ve uyku saatleri kesin olarak belirlendi. Emel, yetersiz uykunun bir haftalık bir müddette bile kişinin kilosunu, davranışlarını ve fizyolojisini nasıl etkileyebileceğini göstermekti. Araştırmacılar, geç saatlere kadar uyanık kalan ve 6 saatten az uyuyan insanlarda birinci olarak bir metabolizma hızlanışı tespit etti, günde ortalama 111 kalori daha fazla harcadığı görüldü.
Lakin kalori harcamasındaki artışa karşın az uyuyan küme, günde 9 saat uyuyan öbür kümeye kıyasla çok daha fazla yemek yedi. Ve bu davranışsal değişiklik, az uyuyan kümeye birinci haftanın sonunda ortalama 1 kilo aldırmıştı. İkinci hafta boyunca, birinci olarak 9 saat uyutulan küme 5 saat uyutulmaya; birinci olarak 5 saat uyutulan küme da 9 saat uyutulmaya başlandı. Birinci hafta az uyuyup kilo alan kümenin, kâfi ölçüde uyumaya başlayınca, aldığı kilonun bir kısmını verdiği tespit edildi.
Üniversitenin uyku laboratuvarı yöneticisi Kenneth Wright’a nazaran az uyumak kişinin yediği yiyecek ölçüsünü arttırmakla kalmıyor, yediği yiyeceklerin niteliğini değiştirmesine de sebep oluyor. Buna nazaran, şahıslar az uyudukları vakit karbonhidratları daha fazla tüketme eğiliminde oluyorlar. Bu insanların gün içinde yemek yedikleri saatler, yani beslenme nizamları de değişime uğruyor. Az uyuyan beşerler nispeten daha küçük kahvaltılar yapıp asıl kalorilerini akşam saatlerinde ve bilhassa akşam yemeğinden sonra almaya yatkın oluyor. Akşam yemeğinden sonraki atıştırmalıklar dâhilinde tükettikleri kaloriler, günün öbür bütün öğünlerinde tükettikleri kalorileri geçebiliyor.”
Yetersiz uyku yağ hücrelerini 20 yıl yaşlandırıyor
Dr. Dyt Çağatay Demir, genel prestijiyle az uyuyan şahısların yüzde 6 oranında daha fazla kalori aldığına dikkat çekiyor. Az uyuyan şahısların daha fazla uyuduklarında daha sağlıklı yemeye, daha az karbonhidrat ile daha az yağ tüketmeye başladıklarını belirten Dr. Dyt. Demir, araştırmalara nazaran az uykunun kişinin biyolojik saatini değiştirdiğine, sabah çok az kahvaltı etmelerinin ya da hiç kahvaltı etmemelerinin de nedeninin buna bağlı olduğunu anlatıyor.
Yetersiz uykunun yağ hücrelerinin biyolojisini de değiştirdiğini söyleyen Dr. Dyt. Demir, bu değişimi şöyle anlatıyor: “Chicago Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada deneklerin 8,5 saatlik uykudan 4,5 saatlik uykuya yapılan geçişi izlendi. İştirakçilerin az uyuduğu 4. gecenin sonunda yağ hücrelerinin insülin hormonuna olan hassasiyeti azaldı, diyabet ve obeziteyle irtibatlı metabolik değişimler gözlendi. Araştırmaya nazaran az uyumak metabolik olarak yağ hücrelerini 20 yıl yaşlandırıyor. Harvard Toplum Sıhhati Merkezi Obeziteyi Tedbire Birimi’nde 68 bin orta yaşlı Amerikalı bayan ile 16 yıllık bir müddet zarfında yapılan bir öbür çalışmaya nazaran 5 ve daha az saat uyuyan şahısların, 7 ve daha fazla uyuyan bireylere kıyasla obeziteye yüzde 15 daha fazla yatkın olduğu tespit edildi.”
6 saatten az uyuyan bireyler sistemsiz besleniyor
Yetersiz uykunun açlığı denetim eden hormonları da etkileyebileceğine dikkat çeken Dr. Dyt. Demir, 2004 yılında yürütülen küçük çaplı bir çalışmaya nazaran, az uykuya maruz kalan genç erkeklerin açlık hormonu ismi verilen ve iştahı arttıran “girelin” düzeylerinin arttığı, tokluk hormonu “leptin” düzeylerinin azaldığı belirtiyor.
Geç saatlere kadar ayakta kalan insanların geceyi uyuyarak geçiren insanlara nazaran yemek için çok daha fazla vakitleri olduğundan gün içinde daha fazla kalori aldıkları da hatırlatan Dr. Dyt. Demir, “Japon çalışanlarla yapılan bir çalışma; 6 saatten az uyuyan çalışanların dışarıda yemeye, sistemsiz saat aralıklarıyla yemeye ve 6 saatten fazla uyuyan insanlara kıyasla daha fazla atıştırmaya meyilli olduklarını ortaya koydu.
Ayrıyeten kâfi uyumayan bireyler, gün içinde daha yorgun hissediyor, bu da fizikî aktivite için isteksizliğe sebep oluyor. Hasebiyle bu bireylerin daha az faal oldukları ve daha kolay kilo aldıkları biliniyor. Bunların yanı sıra laboratuar çalışmalarında az uyuyan şahısların beden ısılarının daha düşük olduğu belirlendi. Bu düşüş, güç harcamasının azalmasına neden olabiliyor. Uygun ve kâfi uyku obezite sorununu büsbütün çözmeyebilir lakin ancak uyku alışkanlıklarına dikkat etmek şahısların kilo denetimi sağlamalarına yardımcı olabilir” diyor.
KAYNAK: Milliyet